فهرست مطالب
نشریه علوم سیاسی
سال بیست و سوم شماره 1 (پیاپی 89، بهار 1399)
- تاریخ انتشار: 1399/03/01
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 7-26
هدف از این پژوهش، بررسی مبانی امام خمینی در مشروعیت «اسناد بالادستی و برنامه های توسعه»در حکومت اسلامی است. فرضیه ی پژوهش این است که در فقه حکومتی ایشان، با استناد به ادله ای هم چون «عرف عام و عرف خاص»، «سیره و بنای عقلا» و «قاعده ی حفظ نظام» می توان حجیت «اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران» را اثبات کرد. دراین راستا فرضیه ی یادشده را با روش توصیفی-تحلیلی دیدگاه مورد بحث قرار داده ایم. یافته های پژوهش نشان می دهند امام خمینی در ارتباط با ضرورت «برنامه ریزی»، ضمن تاکید بر جامعیت اسلام، برای هدایت برنامه های توسعه ی مادی و معنوی، بر اهمیت قوانین اسلامی تاکید کرده اند. ایشان بارها با ذکر مصادیق مختلفی، به مقابله با کسانی برخاسته اند که اسلام را مخالف توسعه و تمدن قلمداد می کنند. امام خمینی برنامه های برگرفته از قواعد عرفی و الزاماتی که «عرف خاص» برای بقا یا توسعه و پیشرفت نظام را ضروری می بیند، با استناد به «بنای عقلاء» حجت شرعی می شمارد. بنابر ضرورت آینده نگری و تدبیر امور جامعه، دولت ها نیازمند برنامه ریزی، تدوین اسناد بالادستی و برنامه های توسعه هستند؛ این برنامه ها از عرف عام و خاص سرچشمه می گیرند و در صورت عدم مخالفت با شرع و قانون اساسی، لازم الاجرا بوده و حکم شرعی محسوب می شوند. از آن جایی که عدم اجرای صحیح این اسناد، موجب رکود و تضعیف جامعه می شود، از منظر فقه حکومتی امام خمینی، حرام و خلاف شرع است.
کلیدواژگان: امام خمینی، قانون اساسی، اسناد بالادستی، برنامه های توسعه، عرف عام و خاص، قاعده حفظ نظام، بنای عقلا -
صفحات 27-50این پژوهش درصدد است تا تاثیر مردمسالاری دینی بر بهبود مهندسی سیاسی نظام اسلامی را بررسی نماید. بدین منظور با روش توصیفی- تحلیلی، پیوند «ولایت امام، ولایت ولی فقیه و ولایت مردم» به مثابه جوهره ، سه عرصه ی «قدرت سیاسی، فرهنگی و اقتصادی» به عنوان گستره، و «اعتماد، مشارکت و اقتدار» در جایگاه ثمرات مردمسالاری دینی معرفی شده اند. هم چنین وضعیت «تولید، توزیع و بهرهمندی» از قدرت در نظامات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مورد ارزیابی قرار گرفته و اهم قوت ها و ضعف ها در این رابطه واکاوی شده اند.کلیدواژگان: مردم سالاری دینی، مهندسی سیاسی نظام، ولایت مردم، ولایت دین، ولایت فقیه
-
صفحات 51-76
هدف این پژوهش، بررسی پیامدهای قطبی شدن امنیت منطقه ای در خاورمیانه است. فرضیه این است که قطبی شدن امنیت منطقه ای به ظهور و گسترش ژیوپلیتیک آشوب در خاورمیانه انجامیده است. روش پژوهش، کیفی است و از رهیافت ساختار هویت بری بوزان استفاده کرده ایم. نتایج نشان می دهند که ایالات متحده شرایط لازم برای بی ثبات سازی منطقه ای و تداوم فرایند آشوب و بی ثبات سازی را پی گیری می کند. در چنین شرایطی رویکرد ایران باید مدیریت فضای آشوب زده و مدیریت بحران از طریق سازوکارهای معطوف به دیپلماسی و قدرت سازی باشد. آمریکا از «راهبرد ایتلاف سازی خوشه ای» برای مدیریت امنیت منطقه ای بهره گرفته است. الگوی رفتاری این بازیگران در مقابله با ایران، ماهیت تهاجمی دارد. در تفکر راهبردی آمریکا، عدم تقارن منطقه ای غالبا از دیدگاه فناورانه قابل تصور است. در محیط عدم تقارن، معادله ی قدرت و معماری نیروهای مسلح، متفاوت از محیط کلاسیک و متقارن است؛ لذا موضوعاتی از جمله: «کاربرد نیروی انسانی»، «تسلیحات»، «منابع قدرت»، «معماری دفاعی»، «مهندسی امنیتی»، «فرماندهی و مدیریت» در محیط عدم تقارن کاملا متفاوت با محیط کلاسیک است.هدف این پژوهش، بررسی پیامدهای قطبی شدن امنیت منطقه ای در خاورمیانه است. فرضیه این است که قطبی شدن امنیت منطقه ای به ظهور و گسترش ژیوپلیتیک آشوب در خاورمیانه انجامیده است. روش پژوهش، کیفی است و از رهیافت ساختار هویت بری بوزان استفاده کرده ایم. نتایج نشان می دهند که ایالات متحده شرایط لازم برای بی ثبات سازی منطقه ای و تداوم فرایند آشوب و بی ثبات سازی را پی گیری می کند. در چنین شرایطی رویکرد ایران باید مدیریت فضای آشوب زده و مدیریت بحران از طریق سازوکارهای معطوف به دیپلماسی و قدرت سازی باشد. آمریکا از «راهبرد ایتلاف سازی خوشه ای» برای مدیریت امنیت منطقه ای بهره گرفته است. الگوی رفتاری این بازیگران در مقابله با ایران، ماهیت تهاجمی دارد. در تفکر راهبردی آمریکا، عدم تقارن منطقه ای غالبا از دیدگاه فناورانه قابل تصور است. در محیط عدم تقارن، معادله ی قدرت و معماری نیروهای مسلح، متفاوت از محیط کلاسیک و متقارن است؛ لذا موضوعاتی از جمله: «کاربرد نیروی انسانی»، «تسلیحات»، «منابع قدرت»، «معماری دفاعی»، «مهندسی امنیتی»، «فرماندهی و مدیریت» در محیط عدم تقارن کاملا متفاوت با محیط کلاسیک است.
کلیدواژگان: ژئوپلیتیک آشوب، خاورمیانه، تصاعد بحران، قطبی سازی امنیت منطقه ای، ایران، امریکا -
صفحات 77-98هدف این پژوهش بررسی لزوم یا عدم لزوم اجازه ی زوجه از زوج نسبت به استیفای حق مشارکت سیاسی است. نتایج این تحقیق با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی حاکی از آن بوده است که اگر دلیل محکمی بر اذن زوجه از زوج یا عدم آن نباشد، باید به دنبال «اصل» در مساله بود و بدان عمل کرد. اولا، بنابر سیره ی فقهای سلف، در فقه فردی صرفا مواردی از مشارکت که با حق زوج منافی نباشد، نیازمند اجازه نیست. ثانیا، براساس فقه حکومتی نیز مبنای حقوق و تکالیف متقابل فرد و دولت اقتضای دارد افراد تکالیف اجتماعی خود را انجام دهند؛ لذا در آن بخش از مشارکت که تکلیف زن است، نه تنها اجازه نمی خواهد، بلکه زوج نمی تواند مانع آن گردد، حتی اگر با حق او منافی باشد؛ اما آن بخش از مشارکت که در قالب تکلیف نمی گنجد و حق زن است، اصل بر عدم اجازه است، مگر دلیل خاصی اجازه را بطلبد. ثالثا، مشارکت سیاسی زن باید با رعایت اصول و واجباتی مانند حفظ هویت اجتماعی و خانوادگی فرد و حفظ عفت همراه باشد.کلیدواژگان: مشارکت سیاسی، حقوق زنان، حقوق سیاسی، حقوق اجتماعی، حق زوج
-
صفحات 99-120
هدف پژوهش حاضر بررسی و تبیین تغییر و تحولات روند نظریه پردازی در ولایت فقیه در دوره ی دوم جمهوری اسلامی بود. این پژوهش با بهره گیری از «الگوی تحلیل روند» و با روش توصیفی- تحلیلی نشان داد که پس از وقوع تغییرات در قانون اساسی، روند ایده پردازی پیرامون ولایت فقیه به دلیل عواملی هم چون: مشروعیت ولی فقیه، گشودگی حوزه ی عمومی، تقویت نهادهای دینی و مسایل مستحدثه سمت و سوی جدیدی پیداکرده و موضوعاتی هم چون: ماهیت مشروعیت ولایت فقیه، نسبت ولی فقیه با قانون اساسی، تبعات ولایت مطلقه ی فقیه، ولایت فقیه یا وکالت شهروندان، ولایت فقیه یا نظارت فقیه و بازتفسیر ولایت مطلقه ی فقیه در فضای عمومی بیش تر مطرح شده اند. عوامل محدودسازی مانند تداوم دوران تثبیت نظام جمهوری اسلامی و مخالفت های رسمی و غیررسمی در این دوره نیز از موانع ایده پردازی در زمینه ی ولایت فقیه به شمار می آیند.
کلیدواژگان: ولایت فقیه، جمهوری اسلامی ایران، ولی فقیه، رهبری، حکومت اسلامی -
صفحات 121-158
هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی بهره برداری کشورهای اسلامی ایران، ترکیه، عربستان و مالزی از سازمان های بین المللی حوزه ی علم و فناوری و ظرفیت ها و فرصت های مغفول مانده ی ایران در این حوزه است. در این راستا ابتدا مهم ترین سازمان های بین المللی در حوزه علم و فناوری، در بعد منطقه ای و جهانی، شناسایی شده و میزان حضور و بهره برداری کشورهای مذکور با ایران مقایسه گردید. در این نوشتار مصاحبه و تحلیل نظرات خبرگان حوزه علم و فناوری نشان می دهد هرچند به لحاظ کمی حضور ایران در فرآیندهای چندجانبه بین المللی این حوزه سطح قابل قبولی دارد، اما به لحاظ کیفی مطلوب نیست. مهم ترین دلیل این امر، کمبود نیروی انسانی دارای مهارت در حوزه ی همکاری های بین المللی علم و فناوری و سطح پایین دانش تخصصی فعالان این حوزه است. عضویت ایران در نهادهای بین المللی غالبا به صورت غیرمتمرکز بوده و نمایندگان ایرانی از حضور یک دیگر اطلاع ندارند و نمی توانند از تجارب و ظرفیت های موجود حداکثر استفاده را ببرند. ناهماهنگی و عدم هم سویی نمایندگان حاضر در این سازمان ها بسیار جدی است. از چالش های اصلی حضور نمایندگان در نهادهای بین المللی می توان به مواردی هم چون: تعامل با سازمان های اصلی متولی ازجمله وزارت امور خارجه، عدم جدیت سایر سازمان ها در تعاملات خود، عدم شفافیت قوانین داخلی و عدم اشراف بر قوانین و حقوق بین المللی اشاره کرد.
کلیدواژگان: دیپلماسی علمی، سازمان های بین المللی، علم و فناوری، سیاست خارجی، همکاری علمی، سیاست گذاری علم، تولید علم -
صفحات 159-178
هدف پژوهش حاضر، مطالعه‌ی میزان انطباق سیاست‌گذاری فرهنگی با مفهوم «مرجعیت» و چالش‌های ایجادشده برای سیاست‌گذاری جمهوری اسلامی ایران و نیز راهبردهای بیرون‌آمدن از این وضعیت است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده و مقوله‌هایی هم‌چون: رویکردهای کلان به سیاست‌گذاری فرهنگی، مرجعیت در سیاست‌گذاری، گفتمان‌های حاکم‌بر سیاست‌گذاری فرهنگی در ایران، آسیب‌شناسی سیاست‌گذاری‌های فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران، راهبردهای سیاست‌گذاری فرهنگی در انطباق با مفهوم مرجعیت در جمهوری اسلامی ایران بررسی شده‌اند. نتایج نشان می‌دهند که در سیاست‌گذاری فرهنگی ایران، مرجعیت، واحد نبوده و کثرت مرجعیت منجر به کاهش اثرگذاری سیاست‌ها و تعارض میان سیاست‌ها شده و سیاست‌گذاری را با شکست مواجه کرده است. باید توجه داشت که عدم تعیین سیاست، منجر به ارایه‌ی تفسیر‌های چندگانه از سیاست می‌شود و به تعارض اقدامات برخاسته از یک سیاست می‌انجامد. هدف پژوهش حاضر، مطالعه‌ی میزان انطباق سیاست‌گذاری فرهنگی با مفهوم «مرجعیت» و چالش‌های ایجادشده برای سیاست‌گذاری جمهوری اسلامی ایران و نیز راهبردهای بیرون‌آمدن از این وضعیت است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده و مقوله‌هایی هم‌چون: رویکردهای کلان به سیاست‌گذاری فرهنگی، مرجعیت در سیاست‌گذاری، گفتمان‌های حاکم‌بر سیاست‌گذاری فرهنگی در ایران، آسیب‌شناسی سیاست‌گذاری‌های فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران، راهبردهای سیاست‌گذاری فرهنگی در انطباق با مفهوم مرجعیت در جمهوری اسلامی ایران بررسی شده‌اند. نتایج نشان می‌دهند که در سیاست‌گذاری فرهنگی ایران، مرجعیت، واحد نبوده و کثرت مرجعیت منجر به کاهش اثرگذاری سیاست‌ها و تعارض میان سیاست‌ها شده و سیاست‌گذاری را با شکست مواجه کرده است. باید توجه داشت که عدم تعیین سیاست، منجر به ارایه‌ی تفسیر‌های چندگانه از سیاست می‌شود و به تعارض اقدامات برخاسته از یک سیاست می‌انجامد.
کلیدواژگان: ایران، سیاست گذاری فرهنگی، سیاست گذاری عمومی، مرجعیت در سیاست گذاری، مهندسی فرهنگی
-
Pages 7-26
he purpose of this study is to examine the foundations of the legitimacy related "upstream documents and development plans" of the Islamic government in the view of Imam Khomeini. The hypothesis is that in Imam Khomeini's jurisprudence, the authority of these documents can be proved by citing arguments such as "general and special custom", "the way of life of the wise" and "the rule of preserving the Islamic system". The method of this research is descriptive-analytical. Findings show that Imam Khomeini in connection with the need for "planning", while emphasizing the comprehensiveness of Islam, emphasized on the importance of Islamic law to guide the economic, political and cultural aspects, in order to guide the material and spiritual development programs of society, and by citing various examples, they rise up against those who consider Islam to be against development and civilization. According to his belief, due to the necessity of foresight and management of the affairs of the society and the people, every government needs to compile upstream documents and development plans that originate from the general and specific custom. These documents are binding if they do not contradict the Sharia and the Constitution, they are imperative and Sharia' rulings too. If they are not implemented correctly and accurately, the government and society will definitely suffer from stagnation, backwardness and weakening. This is contrary to the rule of "preserving the Islamic system" and is considered Haram and against the Sharia'
Keywords: Imam Khomeini's governmental jurisprudence, upstreamdocuments, development plans, general, special custom, rule ofpreserving the Islamic system, manners, building of the wise -
Pages 27-50This study seeks to investigate the impact of religious democracy on improving the political engineering of the Islamic system. For this purpose, by descriptive-analytical method, the link between "Imam Guardianship, Velayat-e-Faqih guardianship and the guardianship of the people" as the essence, three areas of "political, cultural and economic power" as scope, and "trust, participation and authority" as the fruits of religious democracy have been introduced. The status of "production, distribution and enjoyment" of power in political, cultural and economic systems has also been assessed and the main strengths and weaknesses in this regard have been explored.Keywords: Religious Democracy, Political Engineering, People's Guardianship, Religious Guardianship, Faqih Guardianship
-
Pages 51-76
The purpose of this study is to investigate the consequences of regional security polarization in the Middle East. The hypothesis is that the polarization of regional security has led to the emergence and spread of geopolitical chaos in the Middle East. The research method is qualitative and we have used Buzan's identity structure approach. The results show that the United States is pursuing the necessary conditions for regional destabilization and the continuation of the chaos and destabilization process. In such circumstances, Iran's approach should be to manage the turbulent atmosphere and crisis management through mechanisms focused on diplomacy and empowerment. The United States has used a "cluster coalition strategy" to manage regional security. The behavioral pattern of these actors in dealing with Iran is of an aggressive nature. In American strategic thinking, regional asymmetries are often conceivable from a technological point of view. In an asymmetric environment, the equation of power and architecture of the armed forces is different from the classical and symmetrical environment. Therefore, topics such as: "use of manpower", "weapons", "sources of power", "defense architecture", "security engineering", "command and management" in an asymmetry environment are completely different from the classical environment.
Keywords: Chaos geopolitics, Middle East, escalation of crisis, polarization of regional security, Iran, USA -
Pages 77-98The purpose of this study is to investigate the necessity or non-necessity of the wife's permission from the husband to get back the right of political participation. The results of this research, based on the descriptive-analytical method, have indicated that if there is no strong reason for the wife's permission from the husband or not, the "principle" in the problem should be sought and acted upon. First, according to the tradition of Salaf jurists, in individual jurisprudence, only cases of participation do not require permission that they do not contradict with the right of the spouse. Secondly, according to government jurisprudence, the basis of mutual rights and duties of the individual and the state requires individuals to perform their social duties. Therefore, in that part of the participation which is the duty of the wife, not only she does not need to get permission, but the husband cannot prevent her, even if it is against his right. But that part of the participation which does not fit in the form of duty and is a woman's right, the principle is based on not to allow, unless it requires permission for a specific reason. Third, women's political participation must be accompanied by the observance of principles and obligations such as the preservation of the individual's social and family identity and the preservation of chastity.Keywords: Political Participation, women's rights, Political rights, Social rights, Marriage rights
-
Pages 99-120
The purpose of this study was to investigate and explain the changes and developments in the process of theorizing Velayat-e-Faqih in the second period of the Islamic Republic. Using a "trend analysis model" and a descriptive-analytical method, this study showed that after the changes in the constitution, the process of ideation about Velayat-e-Faqih due to factors such as: legitimacy of Vali-e-Faqih, openness of public sphere, strengthening religious institutions and emerging issues, It has found a new direction, and Issues such as: the nature of the legitimacy of Velayat-e-Faqih, the relationship of Velayat-e-Faqih with the constitution, the consequences of absolute Velayat-e-Faqih, Velayat-e-Faqih or representation of citizenship, Velayat-e-Faqih or supervision of Faqih and reinterpretation of Absolute Velayat-e-Faqih have been discussed in public. Restrictive factors such as the continuation of stabilization of the Islamic Republic period and formal and informal opposition in this period are also considered as obstacles to ideation in the field of Velayat-e-Faqih.
Keywords: Velayat-e-Faqih, Islamic Republic of Iran, Vali-e-Faqih, Supreme leader, Islamic government -
Pages 121-158
The purpose of this study is to investigate how the Islamic countries of Iran, Turkey, Saudi Arabia and Malaysia exploit international organizations in the field of science and technology and the neglected capacities and opportunities of Iran in this field. In this regard, first, the most important international organizations in the field of science and technology were identified in the regional and global dimensions and the presence and exploitation of these countries were compared with Iran. In this article, interviews and analysis of the experts’ opinions in the field of science and technology show that although Iran's presence in the international multilateral processes in this field is acceptable in terms of quantity, it is not desirable in terms of quality. The most important reason for this is the lack of skilled manpower in the field of international science and technology cooperation and the low level of specialized knowledge of activists in this field. Iran's membership in international institutions is often decentralized, and Iranian representatives are unaware of each other's presence and cannot make use of the most of existing experiences and capacities. The inconsistency and lack of the representatives’ alignment in these organizations is very serious. among the main challenges of the presence of representatives in international institutions can be mentioned these cases: the interaction with key responsible organizations, including the Ministry of Foreign Affairs, the lack of seriousness of other organizations in their interactions, the lack of transparency in domestic law, and the lack of oversight of international law and law.
Keywords: Scientific Diplomacy, international organizations, Science, Technology, foreign policy, Scientific Cooperation, Science Policy Making, Science Production -
Pages 159-178
The purpose of this study is to study these issues: the degree of compliance of cultural policy with the concept of "authority", the challenges created for the policy of the Islamic Republic of Iran, and strategies to get out of this situation. The research method is descriptive-analytical and categories such as: macro approaches toward cultural policy-making, authority in policy-making, discourses governing cultural policy-making in Iran, pathology of cultural policy-making in the Islamic Republic of Iran, cultural policy-making strategies in accordance with the concept of authority in the Islamic Republic of Iran, have been examined. The results show that authority is not uniform in Iranian cultural policy-making and the multiplicity of authority has reduced the effectiveness of policies and the conflict among policies and has failed to make policy. It should be noted that failure to set a policy leads to multiple interpretations of the policy and leads to conflicting actions arising from a single policy.
Keywords: Iran, Cultural Policy, Public Policy, Policy Authority, Cultural Engineering
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.